Русско-лакско-табасаранский:
я - на - узу, изу
ты - ина - уву, иву
он - ва - думу, мугъу
мы - жу - ичу, учу
вы - зу - ичIву, учIву
они - вай, тай, мий, кIай, гай - дукьри, дурар
этот, эта, это - ва - му
тот, та, то - му, та, кIа, га - гьадму, тму
здесь, тут - шикку - мушваъ, гьамушваъ
там - тикку - гъушваъ, гьадшваъ
кто - цу - фуж
что - ци - фу, фи
где - чув - наан, наши
когда - та - гьела, фила
как - цукун - фици
не - къа- - ваъ
всё - циняв - вари
много - чIявусса - аьхчIваъ
несколько - цаппара - цIюбси
немного, мало - чанни, чансса - цIюб, цIиб
другой, иной - цамур, гамур - гъайри, башкъа, жжара
один - ца - саб
два - кIива - кьюб
три - шамма - шубуб
четыре - мукьва - йюкьуб
пять - ххюва - хьуб
большой, великий - хъунмасса - аьхюв
длинный, долгий - лакъисса - ярхув
широкий - уттасса - яркьув
толстый - ганзсса - ацIув
тяжёлый - кIусса - гъагъув, аькъюв
маленький - чIивисса - бичьив, бицIув
короткий - кутIасса - жжикъув
узкий - къумасса - ккурув
тонкий - кIюласса - чIиллув
женщина - хъамитайпа - шив
мужчина - адамина - жилур
человек - инсан - адми, эрми
ребёнок, дитя - оьрч - бицIур, байришш
жена - щарсса - хпир
муж - лас - жви
мать, мама - дада, нину - дада, баб
отец, тятя - мямма, ппу - гагай, аба
зверь, животное - жанавар - жжанвар
рыба - чавахъ, балугъ - чичI
птица - лелуххи - жакьв
собака, пёс - ккаччи - ху
вошь - нацI - ницц
змея, гад - шатта - битI
червь, червяк - кьюнукьяй шатта - мяляхъв
дерево - мурхь - гьар
лес - вацIа - яркку
палка - ттархь - маргъу
плод, овощ - ахъулсса - цIиргъ
семя, семена - гьанна - дил, ццил
лист - чIапIи - кIаж
корень - мархха - жжив, ччив
кора - макьара - ггали
цветок - тIутIи - куку, кюккю
трава - уртту - укI
верёвка - хьхьва - тIурин
кожа, шкура - бурчу - кьирикь
мясо - дикI - йикк
кровь - оь - иффи
кость - ттаркI - йиркк
жир - аьгъушиву - хьял, чагъ
яйцо - ккунук - гугу, пелихюв
рог - кьири, хъи - карчIаъ
хвост - магъ - рижв
перо - тIиму, къув - зик, хьинцI
волосы - чIара, кIиз - куш(йир)
голова - бакI - кIул
ухо - вичIи - ив
глаз - я - ул
нос - май - хъюхъ
рот - кьац - ушвъ
зуб - ккарччи - сиби
язык - маз - мелдз
ноготь - михь - шшав
стопа, ступня - бакIччан - гъумпI
нога - ччан - ликк
колено - ник - кьамкь
ладонь, рука - ка - хил
крыло - хъа - хилицц, хлинцц
живот, брюхо, пузо - лякьа - фни
внутренности, кишки - хютту - вудар, рудрар
шея - ссурссу - ггардан
спина - бянивсса, бархI - кьял, йирф
грудь - хъазам - нанай, мухур
сердце - къюкI - юкIв
печень - ттиликI - ликI
пить - хIачIлан, хIачIан - убгъус
есть, кушать - дукан - уьпIюз, уьтIюс
грызть, кусать - кьацIа тIун - гъанцI апIуб
сосать - цIупIа тIун - ккуб(р)хъув, чъу(б)ггув
плевать - пув тIун - тув апIуб, шюш ккартIуб
рвать, блевать - кIарчI биллан -ч1яргъуб
дуть - уф чин - эл ипуб
дышать - ссихI бигьин - ачIаккуб
смеяться - хъян - аьлхъюб
видеть - чIалан, ккаккан - аьбкъюв, аьркъюв, рякъюб
слышать - баян, баллан -ерхьуб, абкув, йибхьув
знать - кIулну бикIан - аьгьяхьуб
думать - пикри бан - хиял апIуб
нюхать, чуять - ссунтI учин - ниъ ззиггуб
бояться - нигьа услан - гучI апIуб
спать - шанан - абхуб, ахуз
жить - ялапар хъанан, оьрму бутан - чIейи гъудзуб
умирать; умереть - ивчIан - ликIус, кIус
убивать - бивкIлан, бивчIан - йихуб
бороться - лачIун уклан - чIибггув, кчIихуб
охотиться - авли уклан, хъирив агьлан - хючи хьуб
ударить - рищун - йевуб, гъевуб
резать, рубить - кьукьлан, духълан -алдабтIув, гьарабтIуб
разделить - дачIин пай ап1уб
кольнуть, колоть - кьутлан шт1уб ап1уб
царапать - ххарцив дуллан, ххяппа дуцIин - цIахуб, чIюргъюб
копать, рыть - дихлан (аьрщи); дуклан (ххунтIа) - иригьуб, уьрхъюб, уьдюхъюб
плавать - гьузун - чIучIуруфан, ккадаури гъягъюб
летать - лехлан - тIибхуб, тIирхуб
ходить, идти - занан - гъягьюб, ругъуб
приходить, прийти - учIан - гьюб
лежать - утту ивхьуну икIан - дахъуб
сидеть - щяикIан - депIюб, деуъб
стоять - ацIан - дийикъуб, дугьубжъуб
вращать, вертеть - кIура баен бан -дийикъуб, дугьубжъуб
падать - агьлан - алдакуб, ахъуб
давать - дулун, дуллан - тувуб
держать - дугьан - бисуб, дисуб
сжимать - чIувин бан - чIибкьув, чIиркьув
тереть - ссуку буллан - архуб, кттатуб, каратув
мыть, умывать - шюшин - жжикIуб
вытирать - лишин - жжабкув, марцц апIуб
тянуть - кIункIу дуллан - ззиггуб, ззивуб
толкать, пихать - щилан - хъиззибггув, хъиззиггув
бросать, кидать - бутан - гатаахьуб
вязать, связывать - дахIлан, щащлан - хъибтIуб, хъивижжуб
шить - дурухлан - бирхуб, дирхуб
считать - Буккин, дуккин - вубхув, ву(р)хув
говорить, сказать - гъалгъа тIун -кIуб, пуб, кттухуб
петь - балай тIун - мяъли урхуб
играть - туркIу тIун - тамаша апIуб
плыть - гьузуй ачин - лагъунди
течь - экьи нан - -литIан, битIал
замёрзнуть, замерзать - микIлачIлан, бяхълан - къайру гьахуб, аргъуб
пухнуть - урухлан - ирппув, аьргъюб
солнце - баргь - ригъ
луна, месяц - барз - вадз
звезда - цIуку - хажж, хяд
вода - щин - щид, шар
дождь - гъарал - мархь, хмул
река - нех - нир
озеро - бяр - даггар
море - хьхьири - гьюл
соль - цIу - кьил
камень - чару - гъан
песок - къун - гъум, симс
пыль - лах - бишируг, чюрх
земля - аьрщи - жжил, руг
туча, облако - ттурлу - амс
туман - ттурлу - жжиф
небо - ссав - дзав
ветер - марч - микI
снег - марххала - йиф
лёд - микI - мигги, миркк
дым - пуркIу - кум
огонь - цIу - цIа, цIи
зола, пепел - лах - кIирхъ, рюкъ
жечь - ччучлан - -ургуб
дорога, путь - ххуллу - рих, рякъ
гора - зунтту - сив, унцI
красный - ятIулсса - ирув
зелёный - щюллисса - чрув
жёлтый - хъахъисса - къархув
белый - кIяласса - лидзув
чёрный - лухIисса - кIарув
ночь - хьхьу - йишв, мичIи
день - кьини - йигъ
год - шин - йис, фасл
тёплый - гьилисса - манув
холодный - дяркъюсса - мичIлув
полный - бувцIусса - ацIнайюв
новый - цIусса - цIеюв
старый - хъунав хьусса, духсса - ерсюв, кьавув
хороший; - ххуйсса - иджув, ужжув
добрый
злой, плохой - оьккисса - харжжув
гнилой - аьвсса - гьутIув
грязный - чапалсса -чиркув, алацIнайюв, кацIнайюв
прямой - тIайласса - сагънув
круглый - ккурккисса - цIицIмигув, гургумув
острый - дайлсса, мицI бусса -учIрув, дярхнайюв
тупой - къуркъасса - дуркьрув
гладкий, ровный - саргьунсса - аьлжжяхюв
мокрый - атилсса - кьяшшув
сухой - кьавкьсса - гъерццув
правильный - тIайласса - дишшув
близкий - гъансса - багахьайюв
далёкий, дальний - архсса - ярхлахьайюв
правый - урчIахсса - харччул
левый - кияхсса - гагул
при, у, возле - чIарав - багахь, -хь
в - -ву, -вун - -ъ, -гу
с, со - - - -хьри, -хь
и - ва - ва
если - агана - ккунш, -ш
потому что - мунияту, цанчирча - швуман
имя цIа - ччвур, цIур, дзур
_________________ История Таваспарана важна для Табасаранского народа, и мы ее изучим!!!
|